Zaparcia- częsty problem. Jak radzić sobie z nimi w naturalny sposób?
Kiedy występują? Definicja i dane epidemiologiczne.
Zaparcia są bardzo częstym problemem zgłaszanym przez pacjentów. Trudno określić jest jedną definicję tej dolegliwości jak i podać jedną konkretną przyczynę. Zaparcia najczęściej rozpoznawane są, gdy częstość wypróżnień jest mniejsza niż 3 razy na tydzień [1,2]. Towarzyszą temu także inne zgłaszane objawy jak np. ból brzucha, dyskomfort przy oddawaniu stolca, bolesne oddawanie stolca, twardy stolec, uczucie niepełnego wypróżnienia [2]. Zaparcia znacznie obniżają jakość życia pacjentów. Kobiety cierpią na zaparcia dwukrotnie częściej niż mężczyźni, a problem ten wzrasta wraz z wiekiem. Może występować nawet u 30-40% osób w wieku podeszłym po 65 roku życia [1,2]. Na występowanie zaparć istotny wpływ ma nieprawidłowa dieta, przede wszystkim mała zawartość w włókna pokarmowego (błonnika), zbyt mała ilość wypijanych płynów, mała aktywność fizyczna, a także niektóre przyjmowane leki (głównie przeciwbólowe opioidy) [1,2].
Czy zaparcia są groźne?
Przewlekle występowanie zaprać i spożywanie małych ilości błonnika wraz z dietą, może zwiększyć ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego. Jak donoszą wyniki dużych klinicznych badań, błonnik zmniejsza ryzyko zachorowania na raka. Podwojenie ilości spożywanego błonnika zmniejsza ryzyko zachorowania o 40% [3]. Ponadto błonnik pomaga obniżyć stężenie triglicerydów i cholesterolu we krwi, spowalnia wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego i obniża jej stężenie we krwi oraz wspomaga proces redukcji masy ciała [4].
Dieta przeciwko zaparciom.
W zaparciach to o czym musimy pamiętać, to właśnie zwiększenie w diecie ilości spożywanego błonnika pokarmowego oraz płynów. Woda jest bowiem niezbędna do wyzwolenia funkcji błonnika. Dieta ze zwiększoną ilością błonnika to tak zwana dieta bogatoresztkowa. Jej celem jest pobudzenie motoryki jelit i uregulowanie ich pracy bez użycia środków farmakologicznych [5]. Największą rolę w przyspieszaniu pasażu jelitowego ma frakcja błonnika nierozpuszczalnego (celulozy, hemicelulozy ligniny). W diecie tej stopniowo zwiększamy ilość błonnika do 40-50g na dobę [5]. Na początku diety mogą pojawić się pobolewania brzucha po spożyciu produktów bogatych w błonnik, nasz organizm bowiem musi się przyzwyczaić to zwiększonej ilości tego składnika. W codziennym jadłospisie powinny znaleźć się gruboziarniste produkty zbożowe (pieczywo razowe, pieczywo graham, kasza gryczana, kasza jęczmienna) oraz otręby pszenne, które maja największy wpływ na odruchy defekacyjne. Bardzo skuteczne w zaparciach jest spożywanie suszonych owoców lub warzyw, np. śliwki, figi, rodzynki, buraki, papryka [5]. Należy jednak pamiętać, że porcja suszonych owoców to około 30g i nie można nam ich jeść bezkarnie. Korzystnie w zaparciach oddziałują także probiotyki zawarte w produktach mlecznych ukwaszonych (kefir, jogurt, maślanka) oraz w kiszonkach, a także miód, sok z aloesu, kawa prawdziwa, kompoty z suszonych owoców, masło, oleje, siemię lniane, rosoły oraz potrawy ostro przyprawione także przyspieszą przemianę materii [5]. Można także włączyć do swojego menu rośliny strączkowe, również zasobne w błonnik.
W diecie powinniśmy ograniczyć produkty spowalniające perystaltykę jelit takie jak: kluki, białe pieczywo, biały ryż, kaszę manną, potrawy z mąki ziemniaczanej, słodycze, ciasta z kremami, banany oraz mocną czarna herbatę czerwone wino wytrawne [5].
Zaparcia- praktyczne wskazówki.
Spożywaj na czczo pół szklanki chłodnej wody z miodem lub namoczone suszone śliwki (2 sztuki) lub łyżeczkę masła/oliwy.
Codzienne spożywaj 2-3 razy dziennie po łyżce otrąb pszennych. Można je dodawać do past, jogurtów i koktajli.
Wypijaj co najmniej 2l płynów na dobę- w tym jak najwięcej wody mineralnej.
Jadaj regularnie posiłki co 4- 5h, nie omijaj posiłków. Posiłki powinny być częste, a małe objętościowo.
Ograniczaj potrawy ciężkostrawne, smażone.
Uprawiaj regularnie aktywność fizyczną,
Piśmiennictwo:
Sikorski T: Zaparcie w wieku podeszłym- odrębności diagnostyczne i terapeutyczne, Potępy Nauk Medycznych 2011, XXIV, nr 5: 424-434
Hermann J, Kościński T, Drews M: Praktyczne zasady postępowania w zaparciach u dorosłych, Ginekologia Polska 2012, 83, nr 10: 849-853
Neubauer K, Poniewierka E: Błonnik w wybranych chorobach przewodu pokarmowego, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2013, 3, nr 3: 299-302
Platta A: Rola diety bogatoresztkowej w profilaktyce i leczeniu zaparć, otyłości, cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, Zszyty Naukowe Akademii Morskiej W Gdyni 2014, nr 86: 154-166
Ciborowska H, Rudnicka A: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa: PZWL, 2007, str: 239-244
