Czym jest insulinooporność ?

Insulinooporność to zaburzenie homeostazy glukozy, które polega na zmniejszeniu wrażliwości tkanek organizmu na insulinę, mimo jej prawidłowego bądź podwyższonego stężenia w surowicy krwi. Upraszczając, jest to stan, w którym organizm mimo ciągłego wytwarzania insuliny, nieskutecznie użytkuje glukozę z krwiobiegu, co skutkuje stale podwyższonym stężeniem cukru we krwi.

Wytwarzanie zbyt dużej ilości insuliny jest znane jako hiperinsulinemia. Jeśli trwa to przez dłuższy okres czasu może doprowadzić do wystąpienia cukrzycy typu 2.

Częstość występowania insulinooporności w dzisiejszych czasach niepokojąco wzrasta.Do jej powstania przyczyniają się zarówno czynniki środowiskowe (na które mamy pośrednio wpływ), jak również genetyczne (nie możemy na
nie bezpośrednio wpłynąć).

Do głównych czynników środowiskowych należy zwiększenie kaloryczności diety oraz ograniczenie aktywności fizycznej, co w konsekwencji doprowadza do nadmiernej masy ciała. Udowodniono, że nadmierne spożycie tłuszczu , szczególnie nasyconego, prowadzi do rozwoju otyłości i stanu zapalnego, a to ma bezpośredni związek z insulinoopornością [1]. Badania potwierdzają, że niewrażliwość na insulinę wiąże się dodatnio z przyjmowanie tłuszczu oraz ujemnie z podażą błonnika pokarmowego w diecie [2]. Oba te czynniki są również związane z nadwagą i otyłością. Najnowsze badania sugerują, że spożycie cukrów prostych, zwłaszcza fruktozy, jest również czynnikiem wpływającym na oporność na insulinę [3]. Fruktoza jest metabolizowana przez wątrobę do triglicerydów i ma tendencję do zwiększania ich poziomów we krwi. Może więc przyczyniać się do oporności na
insulinę przez te same mechanizmy, co tłuszcz w diecie.

Insulinooponość przyjmuje dwie postacie: obwodową oraz wątrobową. Insulinooporność obwodowa rozwija się w tkance tłuszczowej i mięśniach szkieletowych. Objawia się to upośledzonym wychwytem i utylizacją glukozy przez mięśnie szkieletowe oraz nasiloną lipolizą (proces rozkładu triglicerydów) w tkance tłuszczowej. Z kolei insulino oporność wątrobowa dotyczy hepatocytów, czyli komórek wątrobowych. Powoduje nasilenie glikogenolizy (rozkład glikogenu do glukozy) i glukoneogenezy (biosynteza glukozy lub glikogenu) oraz wytwarzanie frakcji VLDL
cholesterolu i triglicerydów.

Objawy oraz metody diagnostyczne:

Zazwyczaj początkowo oporność na insulinę nie daje objawów. Istnieje wiele objawów, mogących świadczyć o oporności na insulinę, jednak ich występowanie nie jest regułą.

Do niepokojących sygnałów można zaliczyć: zwiększony głód, ciągłe zmęczenie, kłopoty z koncentracją, wysokie stężenie cukru we krwi, wzrost masy ciała (jednak zdarzają się osoby, które tracą masę ciała), gromadzenie tłuszczu w okolicach jamy brzusznej, zwiększone stężenie cholesterolu we krwi, zwiększone ciśnienie krwi.

Istnieje wiele metod diagnozowania insulinooproności. Aby rozpoznać, czy cierpimy na opisywaną przypadłość należy równocześnie zmierzyć stężenie glukozy i insuliny w surowicy krwi najlepiej po przez wykonanie tzw. krzywej cukrowej i insulinowej badanej przy obciążeniu roztworem glukozy. Wówczas pobiera się krew do badania na czczo , po godzinie i po dwóch od spożycia roztworu. Inną metodą jest test tolerancji insuliny. Obecnie bardzo często stosowany jest matematyczny model oceny insulinooporności HOMA. Na podstawie stężeń glukozy i insuliny w surowicy krwi oblicza się współczynnik insulinoopornościœwedług konkretnych wzorów. Najbardziej dokładnym, jednak kosztownym i czasochłonnym, jest badanie stopnia zużycia glukozy metodą klamry metabolicznej.

Następstwa insulinooporności

Na podstawie badań dowiedziono istnienia wielu następstw nieleczonej insulinooporności. Może być to m.in.: cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo-naczyniowego, zespół metaboliczny, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, bezdech senny, zespół policystycznych jajników. Na zespół metaboliczny składają się: otyłość brzuszna, nietolerancja glukozy, insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, hiperinsulinemia i dyslipidemia. Należy podkreślić, że insulinooporność związana jest bezpośrednio z nadwagą i otyłością. Otyłość stanowi ponadto poważne obciążenie dla układu kostno-stawowego, co zwykle prowadzi do wielu schorzeń ortopedycznych. Jednak jak udowodniły przeprowadzone badania, nie wszystkie otyłe osoby mają insulinooporność oraz nie wszyscy pacjenci, u których występuje oporność na insulinę mają nadmierną masę ciała. Warto zaznaczyć, że pojawiają się doniesienia,
przypisujące brzusznej tkance podskórnej istotną rolę w powstawaniu insulinooporności.

Leczenie oraz suplementacja w isnulinooporności

W razie istniejącej potrzeby w leczeniu insulinooproności stosuję się farmakoterapię. Jednak przeprowadzony w Wielkiej Brytanii program zapobiegania cukrzycy wykazał, że ćwiczenia i dieta były prawie dwukrotnie skuteczniejsze niż leczenie farmakologiczne w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Do polecanych suplementów dla osób z isnulinoopornością należą przykładowo: witamina D3 i K2, kompleks kwasów Omega 3, żywe kultury bakterii, kompleks witamin B. Na postawie badań stwierdzono, iż pozytywnym działaniem cechują się przyprawy i substancję mające swoje zastosowanie w medycynie chińskiej. Należą do nich m.in.: kurkumina, cynamon, resweratrol, wyciąg z pestek winogron, korzeń maca. Istnieją badania, wiążące występowanie otyłości brzusznej ze zmniejszonym stężenia magnezu w surowicy krwi. Z tego też powodu, często zaleca sięsuplemetację tego pierwiastka w przypadku osób z isnulinoopornością. Bardzo ważny wleczeniu isnulinooporności jest również często zaniedbywany relaks oraz odpowiednio dobrana aktywność fizyczna.

Zapobieganie oraz dieta w insulinooporności

Prewencja jest najtańszym i najskuteczniejszym sposobem leczenia zaburzeń oporności na insulinę. Osoby cierpiące z powodu insulinooporności mają duży wpływ na swoje zdrowie i przyszłość. Zmiana stylu życia oraz nawyków żywieniowych może odwrócić postępowanie choroby i zapobiec cukrzycy typu 2. Po zdiagnozowaniu insulinooporności chorzy mają zwykle kłopot z zastosowaniem odpowiedniej diety. Nie istnieje jedna, specjalnie
zaprojektowana dieta w przypadku insulinooporności. Niektórzy specjaliści polecają dietę DASH, która korzystnie wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego. Dieta specjalna DASH ogranicza sód, tłuszcze nasycone oraz trans, słodycze, słodkie napoje ora czerwone mięso. Zaleca się przede wszystkim zredukować nadmierną ilość spożytych kalorii oraz ograniczyć spożycie produktów o wysokim indeksie glikemicznym. W skrajnych przypadkach poleca się
całkowite wyeliminowanie owoców na okres do pół roku. Ponadto regularna aktywność fizyczna jest istotnym czynnikiem w celu utrzymania prawidłowej masy ciała, co przyczynia się jednoznacznie do zmniejszenia ryzyka zachorowania na choroby metaboliczne, w tym isnulinooporność.

Czy oporność na insulinę może być zmniejszona lub odwrócona? Z pewnością można zredukować efekty insulinooporności i istnieje wiele skutecznych sposobów na to!

Bibliografia:

[1] Storlien, LH; Jenkins, AB; Chisholm, DJ; Pascoe, WS; Khouri, S; Kraegen, EW
(1991). Influence of dietary fat composition on development of insulin resistance in
rats. Diabetes. 40 (2): 280–9. 
[2] Lovejoy, J; Di Girolamo, M (1992). Habitual dietary intake and insulin sensitivity in lean
and obese adults. American Journal of Clinical Nutrition. 55 (6): 1174–9. 

[3] Basciano, Heather; Federico, Lisa; Adeli, Khosrow (2005). Fructose, insulin resistance,
and metabolic dyslipidemia. Nutrition & Metabolism. 2 (1): 5.